Tâm lý nhà đầu tư là một yếu tố cốt lõi định hình các động lực thị trường, đặc biệt là cách các tay chơi lớn thao túng và kiếm lời. Tâm lý con người trong thị trường tài chính không thay đổi qua các thời kỳ, dù là thị trường chứng khoán, vàng hay tiền mã hóa
Tâm lý “Gà New” (Nhà đầu tư mới)
Đặc trưng bởi sự FOMO (Fear Of Missing Out) khi giá tăng. Họ có xu hướng mua đuổi khi thị trường xanh. Khi thấy giá giảm mạnh, họ dễ dàng sợ hãi, bi quan, chán nản, khóc lóc, chửi bới, cắt lỗ.
- Họ thường bị thu hút bởi các coin rác, meme coin do nghe shill hoặc thiếu kiến thức, với hy vọng nhân tài khoản nhanh chóng.
- Khi thua lỗ, họ dễ nản chí và bỏ cuộc, hoặc mắc kẹt trong vòng lặp cắt lỗ, tiếc nuối khi giá bay, rồi mua lại ở giá cao hơn.
- Họ thường là nguồn thanh khoản cho các tay chơi lớn và “gà cũ” đã trưởng thành.
- Thiếu kiến thức và thường không nhận thức được điểm yếu của bản thân. Họ có thể tin vào các “thầy bà” hô hào “bao win, all in” hoặc các tín hiệu sai lầm.
Tâm lý “Gà Cũ” (Nhà đầu tư kinh nghiệm)
- Là những người đã trải qua nhiều lần thua lỗ, bị “bào mòn” tâm lý và học được bài học.
- Họ phát triển được sự kiên nhẫn, vững tin vào lựa chọn của mình dù thua lỗ tạm thời và khả năng gỡ lỗ.
- Họ học cách mua khi người khác sợ hãi, chê bai (thường ở vùng đáy hoặc gần đáy) và bán khi người khác FOMO, khen ngợi (ở vùng đỉnh hoặc gần đỉnh).
- Họ hiểu rằng kiếm tiền không khó, nhưng giữ tiền mới khó. Do đó, họ tập trung vào quản lý vốn, thoát gốc khi có lãi và rút lãi ra VND/USD dự phòng.
- Tâm lý của họ trở nên cứng cáp hơn, thậm chí gần như không còn cảm giác gì khi lãi hoặc lỗ ở những mức nhất định. Họ có thể nhìn thị trường sập mà “rung đùi cười”, tắt app khi spot âm nặng để tránh cắt lỗ theo cảm xúc.
- Họ học cách không cố chấp với các khoản lỗ cũ mà tập trung dùng vốn còn lại để tìm cơ hội mới, bóp gọn danh mục để dễ quản lý tâm lý và vốn, và hiểu rằng việc thua lỗ là một phần của quá trình học hỏi và phát triển.
Các bẫy tâm lý phổ biến của “Gà”
- Tham lam Là nguồn gốc của “bần hàn”. Nó khiến nhà đầu tư không chốt lời khi có lãi, mơ mộng về những khoản lãi lớn hơn nữa (từ căn hộ mơ lên biệt thự), dẫn đến việc mất đi khoản lãi đã có khi thị trường điều chỉnh.
- Sợ hãi: Ngăn cản việc mua vào khi giá rẻ (ATL) và thị trường ảm đạm. Nó khiến nhà đầu tư cắt lỗ khi giá đã giảm sâu, ngay tại vùng có thể là đáy hoặc gần đáy.
- Thiếu kiên nhẫn: Dẫn đến việc nhảy từ coin này sang coin khác, nôn nóng DCA sai thời điểm, hoặc bán non khi giá mới tăng nhẹ. Các tay chơi lớn tận dụng sự thiếu kiên nhẫn này để gom hàng.
- Chấp niệm/Sân si: Việc gắn bó cảm xúc với các khoản lỗ hoặc một loại tài sản cụ thể khiến nhà đầu tư đưa ra quyết định sai lầm (ví dụ: tiếp tục Long khi đang lỗ SPOT và copy Long), hoặc không dám cắt lỗ để dồn vốn sang cơ hội tốt hơn.
- Tâm lý bầy đàn (Herd Mentality): Dẫn đến việc FOMO mua vào khi thấy đám đông mua và giá tăng, hoặc bán tháo khi thấy đám đông sợ hãi và giá giảm. Truyền thông và KOLs có thể thao túng/tẩy não tâm lý đám đông.
- Ảo tưởng về tiền: Coi giá trị token hiển thị trên màn hình như tiền thật, dẫn đến việc không chốt lời và bị úp bô khi thị trường điều chỉnh.
Tâm lý trong Futures Trading:
- Futures là một “trò chơi người đấu với người”. Và Sàn là thế lực ôm sạch sẽ tài sản.
- Nó sinh ra phục vụ cho tầng lớp nhà giàu hoặc các tổ chức để quản lý rủi ro (Short để cover SPOT) hoặc kiếm lợi nhuận từ cả hai chiều.
- Cá con chơi Futures với niềm tin “có cửa thắng”, giàu nhanh nhưng thường mất hết. Sàn có thể sử dụng bot để thanh lý, và biến động giá càng cao thì cháy càng nhanh.
- Futures đòi hỏi khả năng đánh ngược lại suy nghĩ cá nhân và quản lý tâm lý rất cao, điều mà ít nhà đầu tư cá nhân làm được.
Bài học và rèn luyện tâm lý:
- Thị trường là một vòng lặp. Việc ghi lại sai lầm, phân tích bản thân (thiền, nghiền ngẫm câu trả lời) và thực hành là cách để cải thiện tâm lý và kỹ năng.
- Phải lỳ hơn thị trường và không bỏ cuộc.
- Tâm lý mạnh không phải tự nhiên có mà cần phải rèn luyện qua trải nghiệm, giống như người lính.
- Hiểu được quy luật thị trường và tính chất không thay đổi của tâm lý con người là chìa khóa để chiến thắng dài hạn.
Nhìn chung, Thế giới vẽ nên một bức tranh về thị trường tiền mã hóa, nơi tâm lý con người là yếu tố thao túng chính. Các tay chơi lớn (MM, Dev) hiểu rõ quy luật tâm lý này và tận dụng nó để tạo ra các chu kỳ giá, lôi kéo nhà đầu tư nhỏ lẻ (gà new) mua ở đỉnh và bán ở đáy, qua đó thu gom tài sản và kiếm lời. Thành công trong thị trường này không chỉ đòi hỏi kiến thức mà quan trọng hơn là khả năng quản lý cảm xúc, vượt qua các bẫy tâm lý phổ biến và phát triển sự kiên nhẫn cùng tầm nhìn dài hạn ít nhất 4 năm mới có thể tạm gọi là trưởng thành.
Bài hôm nay đến đây là hết, hẹn bạn phần tiếp theo ( chưa rõ khi nào).
#hanhtrinhdautu
